Stratejimiz Strateji…

Şöyle bir sorunumuz var: Her alanda strateji kelimesini kullanıyoruz, hem de fazlasıyla.

Onun stratejisi bu olmalı. Şu konuda stratejik davranmalıyız. Sosyal medya stratejimiz şöyle olmalı. Ancak strateji bu değil. Strateji tarz, kelimeler veya havalı olmak değil; detaylarda boğulmak asla değildir… Değiştirilemez bir kanun da değildir.

Peki Nedir Bu Strateji?

Strateji basittir. Ancak kolay ulaşılamaz.

Özellikle rekabeti yüksek olan pazarlarda, birçok profesyonelin yapay zeka kullandığı bir ortamda; pazarlama meselenizi herkesin anlayacağı bir şekilde çözüme kavuşturacak birkaç cümle kurmak; okyanusu birkaç damlaya sığdırmaya benzer.

Strateji en sade anlamıyla hedefe varacak engelli yollarda yapılması gereken her şeyin birbiriyle uyumlu halde ve basitçe bir araya getirilmesidir. Yani taktikler ve aksiyonlar stratejinin içinde bulunur ama strateji taktik değildir.

Sorunun tespit edilip çözümüne yönelik eylemleri bütünsel ve eşgüdümlü olarak hayata geçirmektir aslında strateji. 

Farklılaşmak Nedir?

Sorunu en has ve orijinal şekilde çözebilmek ise farklılaşmaktır. İsminin cisminin veya sadece havasının farklı olması sorunu çözebileceği gibi üretim veya dağıtıma dair bir çözüm bulmak de mümkündür. Sermaye ve sabrınız varsa taklit edilmesi zor bir yol da olabilir farklılaşmak. 

Pazarlama meselesi benzer olup çözüm yolları farklı olan pazarlar da var. Görüntü işleme veya LLM kullanarak hizmet sunan yapay zeka şirketlerinde de durum bu. Teknolojileri çok hızlı gelişse de farklılaşma bu pazar adına hızlı gelişmiyor. 

Hatta yenilikçi olma yeteneğimiz insan olarak azalıyor. Mesela Nature dergisinde bir araştırmaya göre bilimsel çalışmalar ve “yıkıcı” patentlerin sayısı gittikçe azalıyor. Eğer ilginiz varsa buyrun buradan bakın. Belki yapay zeka bu soruna veya yeni buluşlara yardımcı olacak, bunu zamanla göreceğiz.

Ekonomik Hayatta Döngüler ve Belirsizlik

Yusuf Etkisi diye bir şey var. Matematikçi Benoit Mandelbrot tarafından ortaya atılan bir kavramdır bu. Zaman içindeki bazı hareketlerin rastgele olmaktan çok, daha sık olarak daha büyük eğilimlerin ve döngülerin bir parçası olduğunu öne sürer. Burada daha çok öngörülebilir bir durum vardır. Geçmişte olan geleceği şekillendirebilir.

Bir de aynı bilim insanı tarafından ifade edilen Nuh Etkisi var. Mandelbrot’a göre bir zaman serisinde yüksek derecede rastgelelik gösteren büyük olayların meydana gelmesini ifade ediyor bu. Burada da gelecek geçmişe göre şekillenmeyebilir. 

Mandelbrot’un görüşüne göre, her iki etki de ekonomik gelişmelerde önemli rol oynar. Aynı şekilde pazarlamada da benzer bir durum var. Bazı meseleler döngüler halinde ilerler (kampanyalar, trendler, mevsimsel etkiler vs)  bazılarıysa birdenbire beklenmedik şekilde olur (yenilik, yıkıcı bir kavram, büyük bir fırsat içeren kriz vs). 

Birbirine Benzeyen Rakipler Arasından Nasıl Sıyrılırız?

Havalı bir isim ve güzel bir tasarımla sıyrılmanız yetersiz olacaktır çünkü bunu rakipleriniz de yapabiliyor. 

Örnek olarak yapay zeka pazarını düşünelim; LLM hayal edin. Ürünü en iyi çalışan (doğru ve fayda sağlayan) mı daha kolay farklılaşır yoksa ürününü en iyi şekilde deneyimletip kullanıcı deneyimini devamlı iyileştirip tekrarlayan müşterisini artıranlar mı?

Rakibini en iyi taklit edip onun üstüne teknolojilerini hızlıca adapte eden firmalar mı daha çok insana ulaşır yoksa en uygun maliyete en uzun süre gücü yeten firmalar mı yaşamaya devam eder?

Bu soruların cevaplarını tam olarak bilmiyoruz; sektörüne göre cevabı da değişiyor. 

Sormamız gereken asıl soru “insanlar neden sizin ürününüzü kullansın?” olmalı. Bunun müşteri deneyimi, zihinsel ve duygusal yakınlık ve başka birçok etkiye bağlı olabilir…  Bu da her marka özelinde keşfedilmesi, bulunması ve güncellenmesi gereken bir cevap.

Ama emin olduğumuz bir şey var: Strateji, farklılaşma, tanınma ve nihayetinde gelir arttırmak 10 yıl öncesine göre daha zor dinamiklerde ilerliyor ve biraz daha çetrefilli. Çünkü “Hepimiz her şeyi bildiğimizi varsayıyoruz.” Halbuki sadece maliyet yerine yeni ve meraklı gözlerle bakmamız lazım markamıza.

Bu zorlukların üstesinden gelerek maliyetleri çok da yükseltmeden sıyrılmak için cesaretiniz ve sabrınız var mı?